Cơ hội lớn cho nông sản Việt Nam xuất khẩu ra thế giới

(08/10/2015 - 08:24:25)

TPP mở ra thị trường xuất khẩu của nông sản lớn hơn, điều chỉnh cơ cấu xuất nhập khẩu, thu hút FDI vào nông nghiệp dễ hơn và cũng là cơ hội để tái cấu trúc nền nông nghiệp Việt Nam.

4 cơ hội lớn của nông nghiệp Việt Nam khi vào TPP

Đánh giá những tác động của Hiệp định Thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP) Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn cho biết, với việc Việt Nam gia nhập TPP bước đầu nhận thấy, TPP vừa là thách thức nhưng cũng vừa là cơ hội, là đòn bẩy nông nghiệp trong những năm tới.

Phân tích những cơ hội mà TPP mang lại, ông Hà Công Tuấn cho rằng, ngành nông nghiệp sẽ có 4 cơ hội lớn.

Cơ hội lớn thứ nhất là về thị trường xuất khẩu. Dân số các nưóc tham gia TPP đến thời điểm này vào khoảng 600 triệu người. Đây là một thị trường tiêu thụ nông sản lớn, giúp Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào một thị trường Trung Quốc bấy lâu nay. Hiện tại, Trung Quốc nhập tới 35% tổng sản lượng gạo xuất khẩu, 48% tổng lượng cao su xuất khẩu và 64% lượng rau quả xuất khẩu của Việt Nam. Việt Nam cũng nhập khẩu gần 63% sản phẩm vật tư đầu vào cho nông nghiệp từ Trung Quốc. “Như vậy, việc gia nhập TPP sẽ giúp Việt Nam điều chỉnh linh hoạt cơ cấu xuất nhập khẩu trong lĩnh vực nông nghiệp, mở rộng được nhiều thị trường xuất – nhập khẩu hơn”, Thứ trưởng Hà Công Tuấn nói.

Cơ hội lớn thứ hai mà TPP mang lại chính là việc giảm thuế các mặt hàng nông sản. Ngay sau khi TPP có hiệu lực, hầu hết các mặt hàng nông sản đã giảm thuế mạnh, thậm chí sẽ về mức 0% trong một thời gian ngắn nữa. Điều này sẽ mang lại cơ hội cho một số ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam vào các thị trường Mỹ, Nhật như đồ gỗ, thủy sản.

Cơ hội lớn thứ 3 chính là việc thu hút đầu tư lớn từ các nước vào lĩnh vực nông nghiệp. Hiện, vốn FDI đầu tư vào nông nghiệp rất khiêm tốn, chiếm 1,4% tổng vốn FDI đầu tư vào Việt Nam.

Cơ hôi lớn thứ 4 của ngành nông nghiệp Việt Nam khi vào TPP chính là sự thúc đẩy tái cấu trúc nền nông nghiệp. Sức ép cạnh tranh TPP mang lại sẽ buộc các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong ngành nông nghiệp phải đẩy mạnh đầu tư công nghệ mới, quản lý mới vào nông nghiệp, năng năng suất và sức cạnh tranh của chính mình.

Tuy vậy, Thứ trưởng Hà Công Tuấn cũng cho rằng, ngành nông nghiệp cũng có không ít thách thức. “Sản xuất của chúng ta vẫn mang hơi hướng sản xuất hộ cá thể, nhỏ lẻ. Doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp chỉ chiếm khoảng 1,01%, và hầu hết là doanh nghiệp nhỏ. Sản xuất quy mô hộ gia đình, công nghệ còn kém nên sẽ có mặt hàng rất khó khăn khi mở cửa”, Thứ trưởng nói.

Những ngành được hưởng lợi và những ngành gặp khó với TPP

Theo báo cáo của Công ty Cổ phần Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam, xét trong nhóm ngành nông nghiệp, ngành thủy sản sẽ là ngành được hưởng lợi từ TPP. Các doanh nghiệp xuất khẩu tôm, bạch tuộc, cá ngừ sẽ được hưởng lợi xuất khẩu vào thị trường Nhật do thuế nhập khẩu sẽ được giảm về 0% so với mức trung bình là 6.4% đến 7.2%.

Đối với thị trường Mỹ, TPP sẽ không có nhiều ảnh hưởng vì nếu thuế nhập khẩu bằng 0%, doanh nghiệp Việt Nam vẫn phải chịu thuế chống bán phá giá rất cao ở mức 0.97 USD.

Đối với ngành gỗ, để được hưởng mức thuế suất ưu đãi, doanh nghiệp phải đáp ứng được yêu cầu 55% nội địa, doanh nghiệp chỉ được phép nhập tối đa 45% nguyên vật liệu từ nước ngoài. Đáp ứng được yêu cầu này có thể kể đến GDT (sử dụng hoàn toàn nguồn nguyên liệu trong nước) và TTF (75% nguồn nguyên liệu đến từ trong nước).

Đối với ngành mía đường, Công ty Cổ phần Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam cho rằng, gia nhập TPP đồng nghĩa Việt Nam phải mở cửa ngành mía đường. Ngành mía đường dự báo sẽ gặp nhiều khó khăn do chi phí sản xuất cao hơn đáng kể so với các nước trong khu vực và thế giới. Đặc biệt là sự cạnh tranh từ Úc với chi phí sản xuất chỉ khoản 20 USD/ 1 tấn trong khi ở Việt Nam là khoảng 55-60 USD/ 1 tấn.

Ngoài mía đường, thức ăn chăn nuôi cũng sẽ phải chịu áp lực cạnh tranh rất lớn từ TPP. Giá thành thức ăn chăn nuôi hiện tại của Việt Nam cao hơn khoảng 10% so với các nước trong khu vực. Áp lực cạnh tranh sẽ gia tăng khi thuế nhập khẩu thịt bò, gà, lợn sẽ giảm từ 5% xuống 0%, đặc biệt là cạnh tranh với các sản phẩm từ Úc và Mỹ do đây là những nước có chi phí sản xuất thấp, năng suất lớn. 

Ngành chăn nuôi cũng từng được các chuyên gia đánh giá là gia nhập TPP trong tình cảnh như “ngọn đèn mong manh trước gió” bởi đây là ngành yếu thế nhất của Việt Nam.

Theo Thứ trưởng Hà Công Tuấn, Bộ NN&PTNT đã xác định, chăn nuôi sẽ là lĩnh vực khó khăn nhất. “Nếu sản xuất duy trì như hiện nay với quy mô nhỏ lẻ và chất lượng sản phẩm khó kiểm soát thì chắc chăn sẽ thua ngay trên sân nhà”, ông Hà Công Tuấn nhìn nhận.

Bên cạnh đó, trong số hơn 3.500 doanh nghiệp hoạt động trong ngành nông nghiệp thì số doanh nghiệp có vốn dưới 5 tỷ chiếm tới 65%. Thứ trưởng lo ngại, do quy mô nhỏ, năng lực tài chính yếu nên sẽ khó khăn trước những đòi hỏi phải phát triển mạnh, cải cách về công nghệ cũng như đầu tư, vì vậy việc phá sản là hoàn toàn có thể xảy ra.